Het is maandag 31 juli 2017, drie uur ’s middags.
Hier in het schaakcafé – officieel Tapperij en Slijterij De Laurierboom – speelde zich zaterdag en zondag het Internationaal Rapid en Blitztoernooi af. Het enige internationale toernooi waar pils, de pompoen-currysoep en de bitterballen rondgaan als brandstof voor dit zinderend en gepassioneerd schaaktoernooi.
Zaterdag, rapid, twintig minuten voor de hele partij, zondag; blitz, drie minuten plus twee seconden per zet. Ik beschrijf de sfeer van de ‘blitz.’
‘Doe mij ook nog maar een pilsje.’
‘Wat dreigt er…. Wat dreigt er!’
‘Haha, Pf5 blijft hangen!’
‘Mat zoeken…. niet vinden…. En dan verliezen op tijd.’
‘De volgende ronde!’
Als kleine jongens staan de grootmeesters – twee stuks – te midden van alle andere meesters en niet-meesters om de wedstrijdleider heen. Hij is de middelpuntvliedende kracht tussen al de gepassioneerde schaakhonger. Want dat is daar te vinden op die lome zonnige zondagmiddag.
‘Volgende ronde! Wie eerst genoemd wordt, heeft wit.’
- Manuel Bosboom (IM) tegen Sebastian Bogner (GM)
- Christiaan Maier (IM) tegen Jasel Lopez
- Arno Bezemer (FM) tegen Daan Zult
- Jack Blanchard tegen Albert Blees (IM)
- Achim Wild tegen Stuart Conquest (de veroveraar) (GM)
- Rob Witt tegen Jimmy van Zutphen
- Piet van der Weide tegen Frederik Fries
- Alje Hovinga tegen Ron Nep
- Stanley Yin tegen Gerard Sanderse
- Ron Hoffman tegen Lorenz Wuethrich.
De wedstrijdleider Theo Weijers komt er niet boven uit…. maakt niet uit…. iedereen komt achter het goede bord te zitten. Er is rumoer, lawaai, analyse, nakaarten. De stukken worden opgesteld, de één zoekt de ander, stoelen en glazen pils vallen om.
Zeven Caïssianen kennen elkaar en de andere deelnemers maar de grootmeesters uit Duitsland – en zelfs één uit Gibraltar – kennen hun tegenstander niet. Geschaakt zal er worden en wel in drie minuten + 2.
‘Hoe stel je die klok in.’
‘Vraag hem maar,’ wijzend naar Arno.
‘Oh, alle tafels zijn bezet.’
‘Man, aan de overkant van de straat staan ook nog twee borden.’
‘Rennen….daar is het tenminste nog rustig.’
Café de Laurier is te klein voor zoveel schaakgeweld. De denkkracht der spelers, hun creativiteit en concentratie knalt de kroeg uit, de Jordaan in.
Het hele toernooi, het spel, de rituelen zijn van een buitencategorie. Iedereen neemt, voordat de eerste zet gedaan wordt, alle stukken en pionnen een paar keer vast. Begrijpt iemand dat ritueel? De klok wordt gecheckt, het postuur stevig op de Tonet-stoelen gezet, de ogen glanzen, een laatste slok bier wordt doorgeslikt, niet ter zake doende rekwisieten opzij geschoven.
‘HALLO. Als de tegenstanders elkaar onverhoopt gevonden mochten hebben kan iedereen beginnen,’ schreeuwt Theo met hoge stem.
Dan kijken beiden naar de klok, ze kijken elkaar aan, handen worden geschud en dan wordt de klok gestart. De 3-minuten schaakblitz begint.
Er valt een onbreekbare – wezensvreemde doodse stilte in de Amsterdamse bruine kroeg. Geen rondje voor de hele kroeg, noch bestellen en afrekenen. Het is de diepe stilte van een diepe waterput zonder echo. Het jengelen van lijn 13 op de Rozengracht wordt door de stilte tegengehouden. De paar bezoekers houden gespannen hun adem in. Het is een stilte die niet thuishoort in een kroeg. Slechts het snel indrukken van de klok over en weer in de eerste tien zetten is het enige en dreigende geluid. Tik tak… tik tak. Dat is de heraut die in elke ronde het aanstormend eindspel van ongelijke lopers, twee pionnen meer, een dame tegen loper, paard en drie pionnen aankondigt. Dan vliegen de razendsnelle vingers van deze ‘internationale’ vluggeraars van het bord naar de klok en terug. Vandaar waarschijnlijk het woord ‘Blitzschaak’. Letterlijk binnen een fractie van een seconde schatten de combattanten hun eigen positie en mogelijkheden en die van hun tegenstanders in…. stukken vallen van het bord, worden weer opgezet op het goede veld….aan het raam wordt een klok de vensterbank ingeslagen. Met trillende voeten, scheeftrekkende monden en zweet op het gezicht wordt de strijd op het scherp van de snede uitgevochten.
Nog 1 minuut, nog een halve minuut, nog 10 seconden, nog 5, nog 3, nog 1………increment!, nog 3, weer 1……..Vlag!
‘Dein Fähnchen ist gefallen!’
‘Ik kon mat in twee geven!’
‘Schade, mein Freund, dein Fähnchen ist gefallen.’
De tegenstander loopt wild weg zijn stoel naar achteren duwend, teleurgesteld, en komt meteen weer terug om zijn tegenstander de hand te drukken.
Dan komt GM Hans Ree binnen, verzadigd en bezadigd, glimlachend het bruine
slagveld aanschouwend.
Veel emoties zijn samengebald in die drie minuten. Teleurstelling, ontgoocheling, leed en vermaak, boosheid, ongeloof, wantrouwen, list en bedrog, maar ook blijheid en de overwinnaarsroes. Na zes minuten steekt de dorst de kop weer op en begint het hele ritueel voor de volgende ronde weer van voren af aan.
Er vindt hier een sportgebeurtenis plaats dat de schaakkunst toont in haar meest ongepolijste vorm los van alle protocolaire procedures behalve het handjeklap bij de uitreiking van de prijzen.
Een Jordaanse kroeg waar een schaaktoernooi gespeeld wordt met grootmeesters, internationale meesters en niet-meesters, maar wel met een rating boven de 2000. Zonder aanzien des persoons treden zij voor zes minuten met elkaar in het strijdperk. Zonder drempels, onbevooroordeeld en met een goed humeur. Een toernooi waar een enorme hoge graad van creativiteit, denken, concentratie en elkaar inschatten worden getoond waar menig toernooi een voorbeeld aan zou kunnen nemen.
Alle emoties – vooral onze destructieve impulsen – die bij een klassieke schaakwedstrijd worden onderdrukt, komen op dit toernooi ongecensureerd naar buiten. Ik zag zelfs een speler die verslagen was zijn hoofd twee keer op het schaakbord ‘kapot’ slaan van frustratie. Die eerlijkheid is de basis om het internationale Rapid en Blitztoernooi jaarlijks te doen terugkeren onder de uitstekende leiding van Jan, Robert en Theo met Helène als liefdevolle – en professionele barvrouw.
Evenwel, de einduitslag zal voor eeuwig begraven liggen in de archieven van De Tapperij en Slijterij van De Laurierboom.
Roel Polak
5 augustus 2017.
Zo te lezen heeft die Duitser gewonnen.